Over de theorbe

'Wat zit daar nou voor apparaat in?' Het wordt me regelmatig gevraagd, als ik met mijn instrument per trein reis . 'Een theorbe, mevrouw', hijgde ik en nam plaats tegenover haar, nadat mijn pogingen de koffer in het bagagerek te plaatsen waren mislukt. 'Een wat?', vroeg ze verbijsterd. 'In die koffer zit een instrument uit de Barok. Misschien komt de naam luit u bekender voor?' De dame knikte nadenkend.

Opvallend dat veel mensen een afwijking in het normale straatbeeld snel signaleren. Koffers en hoezen van gitaren passen daar wel in, maar een koffer van een theorbe met een lengte van 1,86 m niet. Omdat ik vermoedde dat de nieuwsgierigheid van de mevrouw niet echt bevredigd was, vertelde ik wat meer over het instrument.

'De theorbe is ontstaan in Noord-Italië aan het einde van de 16^e eeuw door aanpassingen aan de basluit. De muziekstijl die zich toen ontwikkelde, kreeg meer behoefte aan fundament. Aan de zessnarige basluit werden extra snaren toegevoegd. In het geval van mijn instrument zelfs acht stuks. Jammer genoeg gaven de dikke snaren onvoldoende klank. Omwikkelde snaren door koper of zilverdraad waren nog niet uitgevonden. Immers, hoe dikker de snaar, des te lager kan deze klinken. Men is toen gaan experimenteren met zeer lange snaren, die aan een tweede hals op de luit konden worden bevestigd'.

'Zijn er er nog andere namen voor zo’n instrument?', vraagt de dame, die er kennelijk nog geen genoeg van had.

'De theorbe is eigenlijk een verzamelnaam van alle luiten, waaraan snaren en constructies zijn toegevoegd om het instrument lager te laten klinken. Namen als: chitaronne, aartsluit en Italiaanse luit komen ook voor. De naam verschilt naar gelang de stemming en de besnaring. Mijn instrument is een chitaronne'.

'Ben toch wel benieuwd, hoe het apparaat eruit ziet?' Op die vraag maakte ik de twee deksels van de koffer open, waarna de verlengde hals, de bassnaren en de klankkast  met rosetten zichtbaar werden. 'Mooi instrument meneer. Ze konden heel wat in die tijd!'

Inmiddels had de trein de eindbestemming bereikt. 'Als u het instrument wil horen, kom dan een keer naar een concert van het Zutphens Barok Ensemble!' Ik groette de dame en spoedde mij naar de stationshal, waar de security mij wenkbrouwenfronzend  voorbij liet gaan.

Aart van Overmeir